Patent Nedir, Nasıl Alınır, Nasıl Sorgulanır?

Günlük hayatta kullandığımız bazı ürünlerin tek bir marka tarafından üretiliyor olması, o ürünün patentinin alınmış olduğunu gösterir. Bazen de birçok farklı marka tarafından üretilen bir ürün gerçek adı yerine onu ilk üreten markanın adıyla anılır. Bu durumun sebebi de çoğu zaman patenttir. Böyle durumlar göz önünde bulundurulduğunda bir kişi veya kurum için patent almanın ne kadar önemli olduğu anlaşılıyor. Peki, tam olarak patent nedir ve patent hangi kurumdan alınır?

Patent, yeni çözümlere sahip bir ürünün veya buluşun yasal sahipliğini belirleyen bir belgedir. Hukuki nitelik taşıyan bu belge; ilgili ürün veya icada ait üretme, satma, pazarlama, kullanma gibi çeşitli hakları patent sahibine verir. Ayrıca ürünü ticari açıdan tekelleştirme hakkı da patent sahibi olan kişi veya kuruma aittir. Başka bir kişi veya kurum, patentin geçerlilik süresi boyunca bu hakların hiçbirinden yararlanamaz.

İncelemeli, incelemesiz ve faydalı model olmak üzere üç farklı patent türü mevcuttur. Bu patent türleri, içerik ve geçerlilik süresi bakımından birbirlerinden farklıdır. Yeni bir ürün ve buluş için bu patent türlerinden uygun olanı seçebilirsiniz. 

İncelemeli Patent Nedir?

İncelemeli patent, buluşun özgün olduğunu gösteren bir belgedir. Bu patent verilmeden önce ilgili ürün veya buluş detaylı bir şekilde incelenir. Buluşun özgün olduğu kanıtlandığı takdirde incelemeli patent verilir. İncelemeli patentin geçerlilik süresi 20 yıldır. 

İncelemesiz Patent Nedir?

İncelemesiz patent, özgünlük incelemesi yapılmadan verilen patent türüdür. Detaylı bir inceleme yapılmadan verilen incelemesiz patentin geçerlilik süresi 7 yıldır. İncelemesiz patente sahip bir buluş için ayrıca incelemeli patent başvurusu da yapılabilir. 

Faydalı Model Nedir?

Faydalı model, tarım da dahil olmak üzere tüm sanayi dallarında uygulanabilirliği olan ürünler için alınan patent türüdür. Temelde patentten farklıdır ve bir çeşit ürün tescil sistemidir. Özgünlük incelemesi gerekmeyen faydalı modelde ürünün yeni ve sanayiye uygulanabilir olması yeterlidir. Faydalı model belgesinin geçerliliği ise 10 yıldır. 

Türkiye’de patent ile ilgili işlemleri yürüten Türk Patent ve Marka Kurumu’nun belirlediği kriterler doğrultusunda isteyen her kişi ve kurum patent başvurusu yapabilir. Kişiler bireysel veya grup şeklinde patent alabilirken kurumların da başvuru hakkı vardır. Bu noktada önemli olan nokta patenti alacak kişiden çok başvuruya konu olan buluştur. Söz konusu buluşun yeni ve çözüm üreten bir ürün olması halinde kurum tarafından belirlenen standartları karşılayan herkes patent alabilir. 

Patent almanız, buluşunuzun veya ürününüzün yasal olarak korunması açısından son derece önemlidir. Yaptığınız icadın size ait olduğunu resmi olarak kanıtlamadığınız takdirde fikrinizin kopyalanma riski vardır. Bu durumun gerçekleşmesi halinde ise buluşu size ait olan bir ürün başkaları tarafından üretilir ve satılır. Patentiniz olmadığı takdirde bu haklarınızı korumanız zorlaşır. 

Patent alarak elde edeceğiniz avantajlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Patent ile icadın gerçek sahibi resmi olarak kanıtlanmış olur.
• Buluş ile ilgili her konuda patent sahibinin izni gerekir. 
• Kullanım, üretim, satış ve pazarlama hakkı patent sahibinde olur.
• Yeni bir ürün için tekel olma hakkı sayesinde satışlardan yüksek gelir elde edilebilir.
• Hak sahibinin patenti satma ve devretme hakkı olduğu için yatırım fırsatları da değerlendirilebilir. 
• Patentin miras bırakılabilme özelliği de vardır ve bu sayede icat sahibinin hakları yasal varislerine geçer. 

Patent almak istiyorsanız atmanız gereken ilk adım, patent başvurusu yapmaktır. Başvuru için de ürün veya buluşunuzun patent alma şartlarını karşılıyor olması gerekir. Başlıca şart ise elbette ürünün yeni ve özgün olmasıdır. Ürünün patentlenebilir durumda olup olmadığına, Sınai Mülkiyet Kanunu hükümleri ve Türk Patent Kurumunun yönetmeliklerine göre karar verilir. 

Mevzuatlara göre bilgisayar programları, bilimsel teoriler, sanat eserleri, tedavi yöntemleri ve ahlaka aykırı buluşlar için patent başvurusu yapılamaz. Başvuruya konu olan ürünün çok basit bir şekilde üretilebiliyor olması da başvuruyu engelleyebilen detaylardan biridir. Bu tür mevzuata aykırı durumlar olmadığı takdirde ilgili kuruma patent ve faydalı model başvurusu yapabilirsiniz. 

Şimdi de “Patent nereden alınır ve patent için gerekli belgeler nelerdir?” sorularına cevap verelim.

Patent başvuruları T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı olarak çalışan Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılır. Kısaca Türk Patent olarak bilinen bu kurum, bu konudaki tek yetkili ve resmi birimdir. Fakat başvuru süreci için patent danışmanlık firmalarına da başvuru yapabilirsiniz. 

Patent başvurusu, Türk Patent başvuru ekranı (EPATS) üzerinden yapılır. Sisteme giriş için ise e-devlet bilgileri kullanılır. E-devlet şifrenizle giriş yaptıktan sonra gerekli adımları tamamlayarak başvurunuzu yapabilirsiniz. Ayrıca e-devletten patent başvurusu yapma imkânınız da vardır. Kurumun e-devlet üzerindeki hizmetleri sayesinde patent sonrası süreçlerle ilgili işlemleri de bu şekilde yürütebilirsiniz. 

Patent başvurusu yapmadan önce mutlaka evraklarınızı hazırlamalısınız. Başvurunuzun onaylanması için istenen belgeleri eksiksiz bir şekilde hazırlamanız önemlidir. Patent için gerekli evraklar ise şu şekildedir:

• Başvuru yapan kişinin kimliği ve kimlik bilgileri
• Patent başvuru formu
• Buluşla ilgili özet bilgiler içeren belge
• Buluşla ilgili tüm detayları içeren tarifname
• Buluşun yeni olduğunun ve koruma altına alınması gerektiğinin anlatıldığı “İstemler” başlıklı belge
• Ürünün teknik çizimleri ve fotoğrafları (isteğe bağlı)

Türk Patent ve Marka Kurumuna patent başvurusu yapmak ücretlidir, fakat standart bir ücret yoktur. Patentler ve başvuru konularıyla ilgili çeşitli ücretler mevcuttur. Dönemsel olarak güncellenen faydalı model ve patent ücretleri, kurumun resmi web sitesinde yer alan “Patent İşlem Ücretleri” sayfasından ilan edilir. Bu ücretleri başvuru sırasında veya başvurudan sonra en geç 2 ay içinde ödemeniz gerekir. 

Patent onay süresi çok geniş bir zamana yayılabilir. Tüm bilgi ve belgelerin eksiksiz olduğu, patentlenebilir bir ürün için yapılan başvurunun 1 ayda onaylanması mümkündür. Fakat eksik belgelerin olması, başvuru sürecinin farklı ilerlemesi, ürünün teknik detayları, araştırma raporunun hazırlanma süresi gibi detaylar dikkate alındığında patent başvurunuzun onaylanması 1 yıldan uzun da sürebilir. 

Geçerlilik süresi, patentle beraber gelen hakların hak sahibinde ne kadar süre kalacağını gösteren detaydır. İncelemeli patent 20 yıl, incelemesiz patent 7 yıl, faydalı model ise 10 yıl boyunca tüm yasal hakları patent sahibine verir. Hak sahibi olarak bu hakları korumak için sürenin devam ettiği her sene yıllık koruma ücretini ödemeniz gerekir. 

Patent Süresi Uzatılır mı?

Yasal mevzuatlara göre patent süresini uzatmak söz konusu değildir. Yıllık koruma ücreti de sadece patentin geçerli olduğu süre boyunca tahsil edilir. Ek ödeme yaparak patent süresi uzatılamaz. 

Patent Süresi Bitince Ne Olur?

Patent süresinin bitmesi halinde icat herkese açık duruma gelir. Geçerlilik süresinin tamamlanmasından sonra ürünle ilgilenen herkes bu ürünü üretebilir, pazarlayabilir ve satabilir. Ayrıca bu buluş kullanılarak farklı ürünler geliştirme hakkı da herkese açık hale gelir. 

Türk Patent’in ülkemizde verdiği patentler, yalnızca Türkiye sınırları içerisinde geçerlidir. Farklı ülkelerde patent almak için ilgili ülkenin yasal şartlarını karşılamanız ve o ülkenin resmi patent kurumuna başvurmanız gerekir. Uluslararası geçerli patent için Avrupa Patent Ofisi (EPO), Amerika Birleşik Devletleri Patent ve Marka Ofisi (USPTO) ve Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) gibi kurumlara başvuru yapabilirsiniz. 

Patent sorgulama işlemi ile yeni buluşunuz hakkında daha önce patent alınıp alınmadığını öğrenebilirsiniz. Bunun için Türk Patent’in web sitesinde yer alan “Patent Araştırma” sayfasından patent sorgulama yapabilirsiniz. 

Patent alma şartlarını karşılamayan ama yeni ve çözüm üreten bir bilgisayar programı veya çevrim içi ürününüz varsa bu noktada ürünün telif hakkını alabilirsiniz. Ayrıca bu ürünü satmak ve pazarlamak için online girişimcilik yöntemini kullanarak daha avantajlı bir konuma geçebilirsiniz. “Online Girişimcilik Nedir, Avantajları Nelerdir?” başlıklı yazımızı okuyarak bu konu hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.