Stopaj Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Ülkemizdeki vergi uygulamaları, verginin türüne ve vergiyi doğuran işleme göre değişir. Uygulama yöntemi diğerlerine göre daha farklı olan stopaj da bazı durumlarda kafanızı karıştırabilir. Stopaj vergisi olarak da bilinen bu uygulama ile ilgili bilgi sahibi olmanız, vergi süreçlerini daha iyi yönetmenize yardımcı olur. Peki, stopaj ne demektir ve stopaj oranları kaçtır?

Stopaj, gelir sahibine yapılan ödemeden kesinti yapılarak vergi tahsil edilmesi işlemidir. Yani stopaj aslında bir vergi kalemi değil, vergi tahsil yöntemidir. Bazı gelir kalemlerinde uygulanan bu yöntemde vergi, doğduğu anda tahsil edilir. Devlet adına vergi kaybı önlenirken kişi ve kurumların da beyanname verme zorunluluğunu ortadan kaldırır. 

Stopaj Kesintisi Nedir? 

Stopaj kesintisi, elde edilen gelirin henüz tahsil edilmeden önce vergisinin alınmasıdır. Brüt gelir üzerinden gelir sahibine ödeme yapan kişi veya kurum tarafından kesilip devlete ödenir. En yaygın örneği maaşlardır. İşverenler, çalışanlarına ödedikleri maaşların içerisindeki vergileri brüt maaştan düşerler ve vergi dairesine iletirler. 

Stopaj Hangi Gelir Türlerine Uygulanır?

Stopaj, başta ücret (maaş) gelirleri olmak üzere kira gelirleri, serbest meslek kazançları, faiz ve temettü gibi menkul sermaye kazançları ve telif gelirleri gibi kalemlere uygulanır. Bazı yurt dışı gelirleri için de stopaj uygulaması söz konusudur. 

Stopaj Oranları Neye Göre Belirlenir? 

Stopaj oranları; Gelir Vergisi Kanunu, Bakanlar Kurulu kararları, Cumhurbaşkanlığı kararları ve çeşitli yönetmelikler doğrultusunda belirlenir. Bu oranlar gelir türlerine göre farklılık gösterdiği gibi dönemsel olarak güncellenmesi de söz konusudur. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Gelir İdaresi Başkanlığı gibi kurumlar tarafından alınan kararlarla stopaj oranları değiştirilebilir. 

Stopaj kesintisi uygulaması ile en çok karşılaştığımız alanlardan biri kira gelirleridir. Kiralamalardan elde edilen kazançlar da gelir vergisine tabi olduğu için stopaj kesintisi yapılır, fakat bu uygulama tüm kiralama işlemleri için geçerli değildir. 

Kira Stopajı Nedir ve Nasıl Uygulanır? 

Kira stopajı, iş yeri veya ticarethane gibi niteliklerle kiralanan gayrimenkullere ödenen kiradan yapılan vergi kesintisidir. Kiralamayı yapan yani kiracı konumunda olan ticari işletme, mülk sahibine kira ödemesi yaparken gelir vergisi oranında stopaj uygular. Yaptığı stopaj kesintisini ise devlete öder. 

Kira Stopajı Kim Tarafından Ödenir? 

Kira stopajı mülk sahibinden tahsil edilir, fakat vergi dairesine kiracı tarafından ödenir. Ticari kiralama kazançlarındaki gelir vergisini mülk sahibinin ödemesi gerekir. Fakat stopaj uygulaması olduğu için kiracı, ödediği kira üzerinden peşin olarak vergi kesintisi yapar. Yani kiracı bir çeşit aracı olarak mülk sahibinin ödemesi gereken stopajı onun adına devlete öder.

Kira Stopaj Oranı Kaçtır? 

Kira stopaj oranı 2025 yılı için %20 şeklinde uygulanır. Yani kira tutarının %20’si stopaj olarak kesilir ve devlete ödenecek kısım hesaplanmış olur. 

Kira Stopajı Herkes İçin Zorunlu Mudur? 

Kira stopajı herkes için zorunlu değildir. Sadece gerçek veya tüzel kişilerin ticari amaçlarla kiraladığı gayrimenkuller için stopaj uygulaması zorunludur. Basit usulde vergilendirilen işletmelerin de kira stopajı zorunluluğu yoktur. Ayrıca ev kiralamalarında da stopaj uygulaması kapsam dışındadır. 

Mevduat faizlerinde stopaj, faiz getirisi sağlayan hesaplar için uygulanır. Söz konusu stopaj; mevduattaki tüm varlığa değil, sadece faiz kısmına uygulanır. Yani sahip olunan mevcut varlık değil, o varlıktan elde edilen kazanç vergilendirilir. 

Mevduat Stopajı Nedir? 

Mevduat stopajı, banka hesaplarından elde edilen faiz kazançlarından vergi kesintisi yapılmasıdır. Vadeli mevduat hesabı ve birikim hesabı gibi hesaplara para yatırıldığında belirli bir vade sonunda belirli bir oranda gelir elde edilir. Elde edilen bu gelir de vergiye tabidir ve söz konusu vergi, doğduğu anda tahsil edilir. Mevduat stopajı devlete ödenmek üzere banka tarafından kesilir. 

Mevduat Stopajı Hangi Hesaplara Uygulanır? 

Mevduat stopajının uygulandığı başlıca hesaplar şu şekildedir:

• Vadeli TL mevduat hesapları
• Döviz tevdiat hesapları
• Kâr payı sağlayan katılım hesapları
• Repo geliri hesapları

Faiz Getirisinden Ne Kadar Stopaj Kesilir? 

Faiz geliri stopaj oranları, hesapların türüne ve vade sürelerine göre değişir. 1 Şubat 2025 sonrasında açılan hesaplar için geçerli faiz stopaj oranları şu şekildedir:

• İhbarlı hesaplar için: %15
• 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplar için: %15
• 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplar için: %12
• 1 yıldan uzun vadeli hesaplar için: %10

1 Şubat 2025’ten önce açılan hesaplar bu tarihten sonra yenilenmiş olsalar bile açıldıkları tarihte geçerli olan oranlara göre stopaja tabi tutulurlar. 

Stopaj kesintileri, Türkiye’deki vergi sisteminde önemli bir rol oynar. Vergi toplama sürecinin verimini artırmaya yönelik bir uygulama olmasının yanında vergi ödemekle yükümlü kişilerin vergi işlemlerini de kolaylaştırır. Ayrıca dünyanın pek çok ülkesinde de stopaj uygulaması mevcuttur. 

Etkin Vergi Toplama ve Sürekli Nakit Akışı

Stopaj, vergilerin kaynağından toplanmasını sağlayarak vergi kaybını önleyen bir uygulamadır. Vergiyi etkin bir şekilde toplamak için uygulanan bu yöntem ile devletin ilgili kurumlarına düzenli nakit akışı da sağlanır. Stopaj ile toplanan vergilerin bütçe yönetimine katkısı olduğu da söylenebilir.

Stopaj Uygulamasının Çalışan ve Yatırımcıya Etkisi 

Stopaj kesintisi, gelir vergisi ödemesi gereken çalışanlar ve yatırımcılar için kolaylık sağlayan bir uygulamadır. Çalışanların maaşından doğrudan kesinti yapıldığı için ücretli çalışanların ayrıca gelir bildirmeleri ve vergi ödemeleri gerekmez. Yatırımcılar da aynı şekilde gelir bildirmek ve beyanname vermek zorunda kalmadan vergilerini ödemiş olurlar.

Stopaj vergisi, vergiye konu olan tutar ve bu gelir türünün dahil olduğu vergi oranı dikkate alınarak hesaplanır. Gelir tutarı verginin matrahını oluşturur ve brüt tutar olarak kabul edilir. Stopaj hesaplandıktan sonra gerekli kesinti yapılır ve net tutar elde edilir. 

Brüt Ücret Üzerinden Stopaj Hesaplama Örneği 

Stopaj hesaplama örneğini, %20 oranında vergilendirilen 40.000 TL’lik bir brüt gelir üzerinden yapabiliriz. Buna göre stopaj hesaplaması şöyle olur:

• Brüt gelir (vergi matrahı): 40.000 TL
• Stopaj (vergi kesintisi): 40.000 x 0,20 = 8.000 TL
• Net gelir: 32.000 TL

Bu hesaba göre %20 oranında vergiye tabi 40.000 TL gelir elde eden biri için stopaj tutarı 8.000 TL’dir. Bu durumda gelir sahibine ödemeyi yapan kişi veya kurum 40.000 TL yerine 32.000 TL ödeme yapar ve 8.000 TL’yi devlete vergi olarak bildirir. 

Stopaj Hesaplama Hangi Unsurlara Göre Değişir? 

Stopaj hesaplamasını etkileyen birçok farklı faktör vardır. Bunların en önemlisi elbette gelirin türüdür. Çünkü stopaj oranları gelir türüne göre değişir. Stopaj oranları da hesaplamayı doğrudan etkiler. Ayrıca söz konusu verginin bir istisna veya muafiyet kapsamında olması da stopaj hesaplamasını etkileyebilir. 

Stopaj vergisi, gelir sahiplerine ödeme yapan vergi mükellefleri tarafından beyan edilir. Mükellefler, stopaj kesintisi yaparak tahsil ettikleri vergileri belirli dönemlerde beyanname ile vergi dairesine bildirir ve ilgili tarihlerde ödeme yapar. 

Stopaj Beyannamesi Nasıl ve Ne Zaman Verilir? 

Stopaj kesintileri, muhtasar beyanname ile vergi dairesine beyan edilir. Muhtasar beyanname ise mükellefiyet durumuna göre üç ayda bir veya her ay verilir. 

• Üç aylık muhtasar beyanname her üç aylık dönemi izleyen ayın 26’sına kadar verilir.
• Aylık muhtasar beyanname her ay için izleyen ayın 26’sına kadar verilir. 

Stopaj Ödemesi İçin Son Tarihler Nelerdir? 

Stopaj kesintilerinden doğan vergi ödemeleri için son tarih, beyanname verilen ayın 26. günüdür. Örneğin haziran ayı ile ilgili muhtasar beyanname temmuzda verilir ve temmuzun 26’sına kadar ödemenin de yapılması gerekir. 

Stopaj Vergisi Nereye Ödenir? 

Stopaj vergisi, bağlı olunan vergi dairesine ödenir. Vergi dairesindeki veznelerden ödenebileceği gibi online olarak doğrudan ödenmesi de mümkündür. 

Stopaj Online Olarak Nasıl Ödenir? 

Online stopaj ödemelerini Dijital Vergi Dairesi platformunda bulunan “İnteraktif Vergi Dairesi” sayfasından yapabilirsiniz. Aynı zamanda Gelir İdaresi Başkanlığına ait olan ve telefonların uygulama marketlerinde bulunan GİB uygulaması üzerinden de bu işlemi yapmak mümkündür. Bunlara ek olarak internet bankacılığı üzerindeki vergi ödeme hizmetlerini de online stopaj vergisi ödemek için kullanabilirsiniz. 

Eğer vergi mükellefiyseniz stopaj dışında sorumlu olduğunuz farklı vergiler de söz konusudur. Bu vergiler, işletme türünüze ve hizmet verdiğiniz sektöre göre değişebilir. Örneğin e-ticarette stopajla birlikte gelir vergisi ve KDV de ödemeniz gerekir.