Evrensel Ürün Kodu (UPC) Nedir, Ne İçin Kullanılır?

Tedarik zincirinde ürünleri tanımak ve tanımlayabilmek için barkodlar kullanılır. Bu barkodlar özel olarak da oluşturulabilir, fakat UPC yani evrensel ürün kodu gibi uluslararası geçerliliği bulunan bir barkod sistemi kullanmak işleri biraz daha kolaylaştırır. Peki, evrensel ürün kodu nedir, UPC kaç hanelidir ve UPC kodu nasıl alınır?

Evrensel ürün kodu, ürünleri spesifik olarak tanımlamayı sağlayan ve uluslararası pazarda kabul görmüş bir barkod numarasıdır. Bu numaranın uluslararası pazarda kabul edilmesinin başlıca sebebi, belirli bir standarda sahip olmasıdır. Yani barkoddaki numaraların nasıl sıralanacağı ve hangi numaranın hangi bilgiyi ifade edeceği önceden belirlenmiştir. Bu sayede herhangi bir ülkedeki UPC kodu, farklı ülkelerde de aynı ürünü ifade eder. 

Evrensel ürün kodu olarak bildiğimiz UPC’nin açılımı ise “universal product code (number)” şeklindedir. Bu kodun birçok ülke tarafından kabul görmesini sağlayan detay ise ürünün varyasyon özelliklerini dahi içeriyor olmasıdır. Bu detay, UPC’nin aynı zamanda işletme içerisinde barkod görevi görmesini de sağlar. 

UPC, 12 haneli bir rakam grubundan oluşur. Bazı durumlarda 13 haneli olarak görülse de genel olarak 12 haneli olarak kabul edilir. Bu 12 hane ise kendi içinde dört farklı bölüm barındırır. Evrensel ürün kodunun bölümleri şu şekildedir:

1. Ülke kodu
2. Üretici numarası
3. Ürün numarası
4. Kontrol rakamı

UPC Kodu Ülke Kodu Nedir?

UPC sisteminde ürünlerin hangi ülke menşeli olduğunu belirlemek amacıyla bir ülke kodu kullanılır. Her ülkenin kendine özel bir kodu vardır ve UPC numarası da bu kodla başlar. 

UPC Kodu Üretici Numarası Nedir?

Evrensel ürün kodunun üretici numarası da ürün hakkında önemli bir bilgiyi içerir. Sisteme dahil olan her üreticiye özel bir numara verilir. Bu numara benzersizdir ve bu sayede UPC kodu üzerinden ürünü hangi firmanın ürettiği öğrenilebilir. 

UPC Kodu Ürün Numarası Nedir?

UPC kodu ürün numarası, ürünü benzersiz bir şekilde tanımlamayı sağlar. Sadece ürün grubunu değil, ürünün özelliklerini de barındıracak bir yapıdadır. Örneğin bir elbisenin sadece elbise olduğunu değil, hangi renk ve hangi beden bir elbise olduğu bilgisini de içerir. Dolayısıyla ürünler mümkün olan en küçük gruplara ayrılarak tanımlanır ve UPC de buna göre belirlenir. 

UPC Kodu Kontrol Rakamı Nedir?

Evrensel ürün kodunda bir de kontrol rakamı basamağı vardır. Bu kontrol numarasının görevi, kodun doğruluğunu ve geçerliliğini doğrulayabilmektir.

Evrensel ürün kodlarının uluslararası pazarda geçerli olmasını sağlayan önemli detaylardan biri de barkod gerektiren her durumda kullanılabilmesidir. Yani bu kodlar sadece uluslararası pazarda değil; yerel pazarda, işletme içinde, stok yönetiminde, fiyatlandırmada ve satışta da kullanılabilir. Şimdi, UPC kodunun kullanım alanlarına yakından bakalım. 

UPC Kodları Ürünlerin Tanımlanmasında Nasıl Kullanılır?

UPC kodu, ürünlerin tanımlanmasında klasik barkodlar gibi kullanılır. Aradaki fark, bu kodun farklı ülkelerde de aynı ürünü temsil ediyor olmasıdır. Ayrıca ürünle ilgili tüm detayları içerir ve bu sayede ürünü spesifik bir şekilde tanımlar. Örneğin aynı marka ve model ayakkabının 38 numarası ve 42 numarasının UPC kodu farklıdır. Farklı bir örnek vermemiz gerekirse 3 farklı rengi, 3 farklı bedeni ve 3 farklı kesim tarzı olan bir tişört için 27 farklı evrensel ürün kodu kullanılır. 

UPC Kodları Fiyatlandırmada Nasıl Kullanılır?

Evrensel ürün kodları, fiyatlandırma işlemlerinde de pratik bir şekilde kullanılır. Bu kodlar mağazalarda kullanılan satış programlarına tanımlanabilir. Program içerisinde her bir UPC için ayrıca fiyat bilgisi de girilir. Böylece UPC kodu cihaza okutulduğunda fiyatı da sistemden otomatik olarak gelir. Program içerisinden yönetilebiliyor olması fiyat güncellemelerini kolaylaştırırken satış sürecinde de verimlilik sağlar. 

UPC Kodları Stok Yönetiminde Nasıl Kullanılır?

UPC kodunun en verimli kullanım alanlarından biri de stok yönetimidir. Satış ve barkod sistemlerine tanımlanabilen evrensel ürün kodları, satılan her bir ürünün stoktan düşmesini de sağlar. Bu sayede mağaza veya depo içerisindeki sayım işlemleri de hızlı bir şekilde tamamlanır, olası hata riski de minimuma iner.

Evrensel ürün kodu hem uluslararası pazarda hem de yerel pazardaki tedarik zincirinde önemli avantajlar sağlar. Bu avantajlara şöyle örnekler verebiliriz:

• Ürünlerin barkodları uluslararası birer kimliğe dönüşür ve böylece yurt dışına satış süreci kolaylaşır.
• Tekil UPC kodları sayesinde stoktaki ürünler hızlı ve doğru bir şekilde tespit edilir, stok takibi pratik hale gelir. Dijital sisteme kaydedilmesi halinde stokları anlık olarak izlemek de mümkündür.
• Dijital satış sistemine entegre edilebilen bu kodlar sayesinde indirim ve zam güncellemeleri de dahil olmak üzere fiyatlandırma süreci kolaylaşır. 
• Manuel sayım ve fiyatlandırma işlemlerinden doğabilecek hatalar minimuma iner. Bu da hem müşteri memnuniyetini artırır hem de çalışan mağduriyetini önler.

Şirketler, UPC kodlarını GS1 yani Uluslararası Barkod Sistemi üzerinden alır. GS1 sistemine üye olan şirketler, UPC kodu başvurusu yaparak barkodlarını oluştururlar. Bu süreçte kod alınacak her bir ürün için ayrı kayıt yapılması gerekir. Kayıt sırasında ürüne ait kategori, ürün tipi, üretici firma, renk, beden, boyut, ağırlık gibi tüm detaylar girilir. Ardından GS1, ilgili ürün için uluslararası geçerliliği olan bir UPC kodu tahsis eder.

Evrensel ürün kodu almak ve kullanmak için birkaç kapsamlı adımı tamamlamak gerekir. Bu adımlar kısaca şu şekilde ilerler:

1. Adım: GS1 sistemine üye olunur.
2. Adım: Ürün ile ilgili tüm bilgiler detaylı bir şekilde sisteme kaydedilir. 
3. Adım: GS1 tarafından oluşturulan UPC kodu alınır.
4. Adım: Alınan UPC kodu, satış ve stok sistemi üzerinden ürünlere tanımlanır.
5. Adım: UPC kodu ürün ambalajına veya etiketine yazılır.

GS1, UPC kodu ve diğer barkodları tahsis eden uluslararası bir kurumdur. UPC kodunun alınabileceği tek yetkili kurum olup uluslararası barkod sistemini de yönetir. Sisteme dahil olan hemen her ülkede aktif olan GS1’in Türkiye temsilciliği de mevcuttur.

GS1 üyeliği için genellikle ülke içerisindeki temsilcilik kullanılır. GS1 Türkiye üyeliği için kurumun web sitesindeki “Kayıt” ekranı kullanılabilir. Fakat UPC kodu almak için sadece GS1 Türkiye üyeliği yeterli değildir. Çünkü kurumun Türkiye temsilciliği UPC kodu tahsis etmiyor. Bunun için GS1 Amerika’nın web sitesi üzerinden başvuru yapmak gerekiyor.

Evrensel ürün kodu almak ücretlidir. Dolar üzerinden ücretlendirilen bu kodların belirli bir maliyeti vardır. Güncel UPC kodu fiyatlarına GS1 Amerika’nın web sitesinde yer alan “UPC, Barcodes & Prefixes” sayfasından ulaşılabilir.

UPC kodları genellikle ürün ambalajının üzerinde yer alır. Bu sayede ürünlerin sisteme kaydedilmesi, fiyatlandırılması ve satış sırasında barkod cihazı ile okutulması kolaylaşır. Ambalaj yerine ürün etiketlerine de yazılabilir veya harici bir etikete yazılarak ambalaj üzerine yapıştırılabilir.

Evrensel ürün kodları, adından da anlaşılabileceği üzere dünya genelinde geçerliliğe sahip kodlardır. İlk kullanıldığı yerlerden biri ABD’deki perakende mağazalardır. Bu nedenle özellikle ABD ve Kanada gibi ülkelerde oldukça verimli bir şekilde kullanılır. Bununla birlikte Türkiye de dahil olmak üzere GS1 sisteminde yer alan tüm ülkelerde geçerliliği vardır. 

Markanızı yurt dışına açmak ve uluslararası pazarda kolayca satış yapabilmek için GS1 sistemine kaydolmanız ve ürünlerinize UPC kodu almanız gerekir. Bununla birlikte yurt dışından ödeme alabileceğiniz sistemler kullanmanız da uluslararası pazara açılabilmeniz için gereklidir. Bu konuda izlemeniz gereken adımları “Yurt Dışı Ödemeleri Nasıl Kabul Edilir?” başlıklı yazımızdan öğrenebilirsiniz.